De vorm van de tekst krijgt bij gedichten vaak veel aandacht, anders spreekt men van gedichten met een vrije vorm. De vorm kan bestaan uit een voorschrift voor de klank, het rijm. Men spreekt van rijm als twee woorden in de beklemtoonde lettergrepen een klankgelijkheid hebben. De Rijm speelt een belangrijke rol in gedichten en wordt daarom als een stijlfiguur gezien. Traditionele stijlfiguren, uit het Latijn figura, of stijlmiddel is het doelbewuste gebruik van een of meer woorden die afwijken van de gebruikelijke betekenis. Het enjambement, is het doorlopen van een zin over twee versregels.

De mogelijke redenen om dit te doen zijn onder andere:

Een strofes is een onderdeel van een gedicht en bevat doorgaans een zekere gedachte-eenheid. Het uiterlijke kenmerk van de strofe is dat er zich voor en na de strofe een witregel bevindt.

Het metrum (ritme) of (vers)maat is een combinatie van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen. De term wordt vooral in de muziek en de poëzie gebruikt. In de muziek spreekt men van maat, in de poëzie van versvoet of versmaat.

De beeldspraak is figuurlijk taalgebruik ofwel een stijlfiguur. De gedachte aan iets bepaalds roept andere zaken (beelden) in de gedachten op die met de referent een overeenkomst hebben. Deze cognitief ervaren overeenkomst noemt men associatie. Beeldspraak is een vorm van associatie.

De typografie, van het Oudgriekse τύπος (tupos: slag, vorm, afdruk) en γράφειν (graphein: schrijven), is de kunst van het vormgeven, zetten en drukken van tekst, zowel voor functionele als esthetische doeleinden.

Men behoeft bij een gedicht niet al deze effecten toe te passen. Zo is rijm of een vast metrum niet verplicht.

Hieronder een lijst van dichtvormen.

Naar doel - Liefdes / Sinterklaas / Romance / Grafdicht / Poeziealbum / Raadseldicht, enz.

Naar rijmschema of volgorde - ABC gedicht / Figuurdicht / Keerdicht, enz.

Naar aantal regels:

distichon, bestaande uit steeds 2 regels

terzine, bestaande uit steeds 3 regels

kwatrijn, bestaande uit steeds 4 regels

kwintijn, bestaande uit steeds 5 regels met bepaald rijmschema

sextet, bestaande uit steeds 6 regels (ook als onderdeel van sonnet)

septet, bestaande uit steeds 7 regels

Naar rijmschema of volgorde - ABC gedicht / Figuurdicht / Keerdicht, enz.

Boutade is een bondige, spitsvondige en geestig bedoelde uitspraak waarmee uiting wordt gegeven aan een zeker misnoegen.

“Er zijn weinig boeken waaruit men niet leren kan hoe men niet moet schrijven.”

Tegeltjeswijsheid, is een clichématige levenswijsheid.

”Mannen moeten zijn als koffie, goed, sterk en warm!”

Gevelspreuk, is een tekst, die aan de voorgevel van een gebouw, meestal een woning of boerderij, is aangebracht.

“Veel leer ik meest, dat ik niet wist, nog meer, waarin ik mij had vergist!”

Spreekwoord, is een korte, krachtige uitspraak die een (volks)wijsheid, een collectieve ervaring of morele opvatting weergeeft en die aanzetten tot moedig gedrag maar andere juist tot voorzichtigheid.

“Ieder mens poep uit hetzelfde gaatje!”
“Spreken is zilver, zwijgen is goud.”
“Men kan geen omelet maken zonder het ei te breken.”

Gevleugelde uitdrukking, is een term, zinswending of zegswijze die in het algemeen spraakgebruik ingang gevonden heeft en ontleend is aan een min of meer bekende vondst, waarbij men altijd moet kunnen aangeven wie of waar het voor het eerst geschreven is.

“Hij huilt Krokodillentranen”

Krokodillentranen (huilen) is een uitdrukking die verwijst naar geveinsde tranen, tranen van gehuichelde smart of gespeeld berouw. Dit verwijst naar de (veronderstelde) huichelachtige tranen van een krokodil tijdens het opeten van een prooi.